In augustus 2022 kwam versie 3.0 van het spel in het Spaans en Portugees uit. Cranky Uncle kan nu in 5 talen worden gespeeld. Op dit moment worden Italiaans, Frans en Zweeds getest. Deze talen zullen de komende weken worden uitgebracht. Sind versie 3.0 is registratie via email of groepscode niet meer nodig, wat het gemakkelijker maakt om het spel te starten. Onderstaande vertaling verwijst naar een aankondiging in februari 2022 toen het spel vertaald was in het Nederlands en Duits.

We hebben zojuist v2.0 van de game Cranky Uncle gelanceerd - een meertalige versie. De eerste twee beschikbare talen zijn Nederlands en Duits!

Het is een hele reis geweest om te komen waar we nu zijn. Onze eerste crowdfunding campagne hielden we in januari 2020, en dankzij gulle gevers konden we samenwerken met creatief bureau Goodbeast om v1.0 van het spel te ontwikkelen én te lanceren in december 2020. Ons volgende doel is altijd geweest om een meertalige versie van het Cranky Uncle spel te ontwikkelen en dankzij wat extra financiële steun van de Monash Universiteit, is Cranky Uncle nu in staat om je te leren hoe je de technieken van wetenschapsontkenning in het Nederlands en Duits kunt herkennen!

Nu het spel in twee talen is vertaald en er nog een flink aantal andere talen op de rol staan, hopen we binnenkort op deze kaart veel meer stippen te zien van docenten uit Europa die zich aanmelden voor een groepscode. Het is eigenlijk verrassend om nu al zoveel stippen te zien buiten de Engelssprekende landen, terwijl het spel pas een jaar in het Engels beschikbaar is:

Het spel Cranky Uncle gebruikt actieve inoculatie, waarbij een 'Cranky Uncle' personage de spelers wegwijs maakt in de technieken van de wetenschapsontkenning. Cranky Uncle is een gratis spel dat beschikbaar is voor iPhone (sks.to/crankyiphone), Android (sks.to/crankyandroid), en voor webbrowsers (sks.to/crankybrowser). Het doel van de speler is om een 'knorrige oom' te worden - een ontkenner van de wetenschap die vakkundig een verscheidenheid aan logische gebrekkige argumentatietechnieken toepast om de conclusies van de wetenschappelijke gemeenschap te verwerpen. Door de mentaliteit van een 'Cranky Uncle' aan te nemen, ontwikkelt de speler een dieper begrip van de technieken die gebruikt worden om de wetenschap te ontkennen, en verwerft daardoor de kennis om in de toekomst weerstand te bieden aan misleidende overredingspogingen. Meer informatie over het spel en de wetenschappelijke achtergrond ervan is te vinden in het artikel "Teaching students how to spot climate misinformation using a cartoon game" dat is gepubliceerd in het tijdschrift Plus Lucis.

Een kijkje achter de schermen

Naast de noodzakelijke updates aan de code van het spel, verzorgt door creatief bureau Goodbeast (voorheen Autonomy), moesten we natuurlijk ook alle inhoud vertalen, een taak gecoördineerd door Bärbel die ook de Duitse vertaling voor haar rekening nam. In juli 2021 deden we een oproep voor hulp bij de vertalingen en al snel waren er verschillende teams bezig met vertalingen in een verscheidenheid aan talen. Nienke had zich al in vroeg stadium aangesloten voor vertalingen naar het Nederlands, waardoor we besloten om verder te gaan met zowel het Duits als het Nederlands als de eerste talen voor de meertalige versie 2 van het Cranky Uncle spel.

Als je het Cranky Uncle spel al gespeeld hebt, dan weet je dat er heel wat tekst in staat - die dus allemaal vertaald moest worden. Alles bij elkaar waren er meer dan 2.000 termen, vragen, antwoorden en hele paragrafen die vertaald moesten worden - per taal! De vertaalteams werken samen in Google Sheets om hun vertalingen te maken en om proef te lezen. Eenmaal klaar, moet al die inhoud - handmatig - worden gekopieerd van Google Sheets naar het content management systeem (CMS) Strapi, een niet per se leuke, maar wel noodzakelijke taak die tientallen uren werk vergt. En voor wie het zich afvraagt: ja, we hebben overwogen om een manier te vinden om de vertalingen automatisch naar Strapi te importeren, maar we dachten dat het opzetten en testen om er zeker van te zijn dat het zou werken, hoogstwaarschijnlijk langer zou duren dan het handmatig invoeren.

Creatieve vertalingen

We moesten een aantal creatieve vertaalkwesties tackelen. Hier zijn een paar voorbeelden van wat wij "tricky content" noemden.

Om te beginnen moesten de vertalers 35 termen bedenken die passen bij een knorrige oom die steeds chagrijniger wordt naarmate de spelers een nieuw level in het spel bereiken. John had een lijst van 35 Engelse termen opgesteld en het bleek voor sommige talen moeilijker dan verwacht om a) met zoveel termen op de proppen te komen en b) ze op de een of andere manier te rangschikken van niet zo chagrijnig tot uitzonderlijk chagrijnig! Probeer het maar eens!

Maar vergeleken met sommige andere hoofdbrekers was dit nog een vrij eenvoudige taak, oplosbaar met de hulp van online woordenboeken en thesaurussen! Terwijl we ons door de verschillende teksten die vertaald moesten worden worstelden, ontstond er al snel een 'mooie' lijst met vragen die besproken moesten worden:

• Hoe gaan we om met vragen over een beroemdheden die buiten de VS niet bekend zijn?
• Wat te doen met vragen die verband houden met specifieke Amerikaanse wetten, zoals alles wat met wapens te maken heeft?
• Wat te doen met vragen die betrekking hebben op specifieke culturele aspecten?

Sommige drogredenen konden niet één op één vertaald worden, maar gebruikten een andere, al bestaande, term waarvoor een nieuw icoon nodig was. Een goed voorbeeld hiervan is "cherry picking" in het Engels, wat 'Rosinenpicken' in het Duits is. Of "red herring" in het Engels wat "False Fahrte" is in het Duits. Gelukkig waren deze mis-matches al eerder aan de orde geweest, zodat John voor beide al alternatieve iconen had gemaakt, die we in het spel als vervangers konden gebruiken.

Lol met dubbelzinnigheden

De echt moeilijk op te lossen kwesties hadden te maken met de drogreden 'Dubbelzinnigheid' waarbij een woord verschillende betekenissen heeft voor wetenschappers en leken, wat vervolgens wordt uitgebuit door wetenschapsontkenners. Niet alle vertalingen bleken zo gemakkelijk als het woord "theorie" dat één op één naar andere talen kan worden vertaald en ook dezelfde betekenis heeft, enerzijds wetenschappelijk en anderzijds in de omgangstaal. 

Kijk bijvoorbeeld eens naar dit voorbeeld uit de Engelse versie van het spel waar de quiz een hond toont:

“Trees have bark and I bark. So I must be a tree!”

Als je dit vertaald staat er in het Duits:

"Bäume haben eine Rinde und ich belle. Also muss ich ein Baum sein!"

…en in het Nederlands:

“Bomen hebben schors en ik blaf, dus ik moet een boom zijn“

Hierdoor verdwijnt de dubbelzinnigheid die in de Engelse tekst met het woord "bark" aanwezig is, omdat "Rinde" en "belle" in het Duits twee duidelijk totaal verschillende woorden zijn, net als "schors" en "blaf" in het Nederlands. De vraag was dus of we met goede alternatieven in het Duits en Nederlands konden komen die ook nog bij de cartoonhond pasten. Net toen we op het punt stonden om de quizvraag helemaal te schrappen voor de vertaalde versie van het spel, kwamen Bärbel en Nienke toch met suggesties die bleken te werken:

In het Duits:

“Knecht Ruprecht hat eine Rute und ich habe eine Rute. Also muss ich Knecht Ruprecht sein!” (Dit vertaalt zich terug naar "Knecht Ruprecht [hij vergezelt de Kerstman in Duitsland] heeft een roede en ik heb een staart. Dus moet ik Knecht Ruprecht zijn!")

In het Nederlands:

"Een graaf is van adel, ik graaf. Dus ik moet van adel zijn!" 

Probleem opgelost voor zowel Nederlands als Duits!

Het spel is gratis beschikbaar voor iPhones, Android en browsers via onderstaande links waar je vervolgens een van de beschikbare talen kunt kiezen:

Als je feedback wilt geven over het Cranky Uncle spel, dan kan dat middels dit korte Google formulier.

Veel plezier bij het spelen van Cranky Uncle!