Als we het over orkaanactiviteit hebben zijn er twee belangrijke aspecten die vaak worden verward. Het is het dus belangrijk om deze aspecten afzonderlijk te bekijken: vergroot opwarming van de aarde het aantal orkanen of de kracht ervan?

Toename aantal orkanen?

In juli 2007 bleek uit een overzicht van de orkanen in de Noord-Atlantische Oceaan een toename van het aantal waarnemingen gedurende de 20e eeuw. De conclusie was dat "de vermeerdering van het aantal waargenomen cyclonen een duidelijke trend laat zien en bovendien een trend die duidelijk is geassocieerd met het broeikaseffect" (Holland 2007).

Dit werd echter tegengesproken door een onderzoek naar de waarnemingssystemen zélf, waaruit bleek dat "de betere kwaliteit van de waarnemingen in de afgelopen jaren verantwoordelijk is voor het grootste deel, zo niet alles, van de waargenomen toename van tropische wervelstormen" (Landsea 2007). De reden dat er meer orkanen worden waargenomen, komt dus door een verbeterde waarneming door onder andere vliegtuigen, radar en satellieten en niet omdat er meer orkanen zijn.

Figuur 1: Geschiedenis van tropische stormen, orkanen en zware orkanen (categorie 3+) in de Noord-Atlantische oceaan volgens cijfers van het Amerikaanse Nationaal Orkaancentrum (Global Warming Art).

Op de vraag hoe vaak orkanen onstaan is o.a. met behulp van klimaatmodellen bekeken hoe orkanen in het gebied van de Noord-Atlantische Oceaan op opwarming zouden reageren. Stijgende temperaturen kunnen leiden tot een toename van lokale, plotselinge veranderingen van verticale winden (verticale windschering) die het ontstaan van orkanen kunnen belemmeren (Vecchi 2007). Maar er zijn nog meer onderzoeken en gegevens nodig voordat we meer kunnen zeggen over invloed van opwarming op het aantal orkanen.

Toename kracht van orkanen

Om te bepalen of hogere temperaturen van invloed zijn op de kracht van orkanen, werd een "potentiële vernietigingskracht" van orkanen gedefinieerd als de snelheid waarmee de kracht van een orkaan afneemt ten opzichte van de levensduur (Emanuel 2005). Deze vermogensdissipatie-index (PDI) bleek sinds het midden van de jaren 70 te zijn gestegen, doordat de stormen heviger waren geworden en langer duurden.

Daarnaast is er een duidelijk verband tussen de kracht van orkanen en de oppervlaktetemperatuur van het zeewater. Omdat de temperatuur van het zeewater stijgt, kunnen we in de toekomst dus meer verwoestingen door tropische orkanen verwachten.

Figuur 2: Jaarlijkse orkaanintensiteit (PDI) en oppervlaktetemperatuur (Noord-Atlantische Oceaan). Temperatuur is op dezelfde schaal gebracht om de overeenkomst beter te kunnen laten zien; bij beide lijnen is een 5-jarig gewogen gemiddelde gebruikt (Emanuel 2010).

Sinds 1981 is het mogelijk om met behulp van satellietmetingen de trend die de windsnelheden en orkaanintensiteiten vertonen voor iedere oceaan te bekijken (Elsner 2008). In figuur 3 zien we de lange-termijntrend van de maximale windsnelheden (bijvoorbeeld of orkanen steeds sterker of zwakker worden) ten opzichte van orkanen van uiteenlopende sterkte. Hier kunnen we niet alleen zien of orkanen over het geheel genomen steeds sterker worden, maar ook wat de invloed op orkanen van verschillende sterkte is.

Over de hele linie is een duidelijke stijgende trend te zien (de horizontale rode lijn is de hoeveelheid stijging). Maar belangrijker is nog dat die trend vrijwel geheel voor rekening van de sterkere orkanen komt, terwijl de zwakkere orkanen weinig of geen intensiteitstoename vertoonden. Met andere woorden: de sterke orkanen worden steeds sterker en als de temperatuur van het zeewater blijft stijgen, zal het aantal categorie 4 en 5-orkanen onvermijdelijk toenemen. Meer over Elsner's onderzoek...

Figuur 3: Mate van toename van de windsnelheid van tropische cyclonen van verschillende sterkte. De onzekerheidsmarge is aangegeven in grijs, de ononderbroken rode lijn geeft de hoogte van de trend aan, de onderbroken rode lijn is het 90%-betrouwbaarheidsinterval (Elsner 2008).