Een veel voorkomende fout in het klimaatdebat is het trekken van conclusies uit een beperkte hoeveelheid gegevens, zonder daarbij te letten op het totale plaatje. Een goed voorbeeld hiervan is de recente bewering dat de zeespiegelstijging afzwakt. Hierbij werd verwezen naar satelliet hoogtemetingen van het wereldwijde gemiddelde zeeniveau vanaf ongeveer 1993 (figuur 1). Het 60-daagse voortschrijdend gemiddelde (blauwe lijn) lijkt erop te wijzen dat de zeespiegel een piek vertoonde rond het begin van 2006. Men zou dus kunnen beweren dat de zeespiegelstijging daarna niet gestegen is. Maar kun je daaruit ook concluderen dat de lange termijn trend van de zeespiegelstijging gestopt is?

Figuur 1: Satelliet hoogtemetingen van de verandering in de mondiale zeespiegel (niet gecorrigeerd voor "inverse barometer effect") (University of Colorado).

Om deze vraag te beantwoorden, hoeft men niet veel anders te doen dan goed naar de volledige 16 jarige meetreeks te kijken. Alle losse meetresultaten bevinden zich als een soort 'ruis' rondom de algemene langjarige stijgende trend. Deze fluctuaties laten zien dat er verschillende kortere perioden zijn, waarin geen zeespiegelstijging wordt waargenomen. Bijvoorbeeld 1994 tot 1996, of 1998 tot 2000.
Met andere woorden, binnen de getoonde periode van 16 jaar van duidelijk waarneembare zeespiegelstijging, vallen verschillende kortere periodes van meerdere jaren waarin geen zeespiegelstijging gemeten wordt.

Dit is per definitie het geval wanneer de individuele metingen een rommelig patroon vertonen rondom de lange termijn trendlijn. We zien precies hetzelfde fenomeen bij temperatuurmetingen (waaraan ook dezelfde foutieve conclusies kunnen worden verbonden). Hieruit kunnen we leren dat we met scepsis moeten kijken naar iedereen die op basis van een korte reeks sterk variërende data, conclusies meent te kunnen trekken over trends op de lange termijn. (scepsis is tenslotte nodig in beide richtingen).

Daarnaast toont figuur 1 bijzonder veel ruis omdat het ongefilterde gegevens toont. De zeespiegel is onderworpen aan het "Inverse Barometer Effect". Dit houdt in dat de zeespiegel een klein beetje daalt in gebieden met een hoge luchtdruk, en een beetje omhoog komt in gebieden met een lage luchtdruk. Worden de meetresultaten voor deze vertekening gecorrigeerd, dan ontstaat een minder rommelig signaal en een duidelijker beeld van wat er gebeurt met de zeespiegel.

Figure 2: Satelliet hoogtemetingen van de verandering in de mondiale zeespiegel (gecorrigeerd voor "inverse barometer effect") (University of Colorado).

Een bredere kijk op de zeespiegelstijging

Het wereldwijde gemiddelde zeeniveau wordt doorgaans berekend op basis van metingen met peilschalen. Hierbij wordt de hoogte van het zeeoppervlak gemeten ten opzichte van vaste referentiepunten op het land. Het probleem hierbij is dat hoogte van het land zelf ook niet constant is, bijvoorbeeld door tektonische bewegingen, maar ook door Glaciaal Eustatische aanpassing. Dit is waar de grond die vroeger werd ingedrukt door de enorme ijskappen, nog steeds omhoog komt sinds de ijskappen zijn verdwenen.

Om een wereldwijde historische reconstructie te maken van de zeespiegel, zijn peilschaal opnamen gebruikt van locaties die zich niet in de buurt van plaatranden bevinden, en met weinig tot geen glaciaal-eustatische bodembeweging. Dit is onder andere gedaan in de studie "A 20th century acceleration in global sea-level rise" (Church 2006) waarin de wereldwijde zeespiegelstijging is gereconstrueerd op basis van peilschalen over de hele wereld. Figuur 3 laat de veranderingen zien die zich sinds 1870 hebben voorgedaan in de wereldwijd gemiddelde zeespiegel (GMSL = Global Mean Sea Level):

Figuur 3: Wereldwijd gemiddelde zeespiegel van 1870 tot 2006 met een benadering van de standaarddeviatie (Church 2008).

Getijde data op basis van boorkernen gaan zelfs terug naar de 14e eeuw. In de eerste eeuwen wijzen deze sedimentmonsters op een minimale stijging van de zeespiegel. Een versnelling van de zeespiegelstijging wordt vervolgens gevonden in de 19e en begin 20e eeuw. Over de periode waarin de beide datasets elkaar overlappen, komen de resultaten goed overeen met de resultaten uit metingen met peilschalen. (Donnelly 2004, Gehrels 2006).

Het meest interessant zijn hierbij de lange termijn trends. Figuur 4 toont de trends in de 20-jaars voortschrijdende gemiddelden uit de getijde data. Van 1880 tot begin van vorige eeuw lag de zeespiegelstijging rond de 1 mm per jaar. Het grootste deel van de 20e eeuw, bedroeg de stijging ongeveer 2 mm per jaar. Rond het eind van de eeuw, liep de stijging op naar 3 mm per jaar. Wat opvalt is dat de vijf meest recente 20-jaars gemiddelden, ook de vijf hoogste waarden zijn van de gehele meetreeks.

Figuur 4: De lineaire trends in de 20-jaars gemiddelde stijging van de zeespiegel, met gestippeld weergegeven de standaarddeviatie. Tussen 1963 en 1991 vond er een reeks vulkanische uitbarstingen plaats, waardoor de bovenste lagen van de oceaan enigszins afkoelden en daardoor inkrompen. Dit zorgde voor een tijdelijke vertraging van de zeespiegelstijging.

Een nadere blik op de beschikbare historische meetgegevens en datasets laat dus zien dat niet alleen de zeespiegel zelf stijgt, maar dat ook de snelheid waarmee dat gaat, sinds het einde van de 19e eeuw is toegenomen.